Bij ProRail waren ze op zoek naar verhalen. Wilden ze weten hoe je als bedrijf kunt denken als een uitgever en hoe je een redactioneel format opzetten. Wij werden enkele jaren geleden uitgenodigd om ProRail op het juiste spoor te zetten.
ProRail is een organisatie die tintelt van de verhalen, merkten we. Zo helpt de organisatie de natuur rond het spoor waar dat kan. ProRail verbindt niet alleen natuurgebieden, maar vergroot ook de biodiversiteit in de spoorbermen. De spoorinfrastructuurbeheerder plaatst bijenhotels -echte air bee and bees- bij fauna- en florapassages nabij het spoor, springt in de bres voor de vuursalamander en zorgt voor goede ooievaarsnesten op bovenleidingen.
Prachtige verhalen die gek genoeg niet tot nauwelijks uitbundig werden verteld laat staan gedeeld. Net zoals de verhalen van de incidentenbestrijders. Mannen en vrouwen die in actie komen als een trein een ongelukje heeft gehad met een auto, vrachtwagen of persoon. Die uitrukken bij een kapotte bovenleiding of omgewaaide boom of nadat een schaap of koe een noodlottig ommetje over het spoor heeft gemaakt.
We wisten niks over van het bestaan van die incidentenbestrijders. Zoals we veel dingen niet wisten over ProRail. Omdat het bedrijf veel verhalen verzweeg. En dat vonden we raar. Wanneer je dat soort sympathieke verhalen immers wel deelt, over je oprechte dierenbemoeienissen, over die special forces in witte pakken, ja, dan gaan mensen toch minder snel over je mopperen ook. Omdat je juist ook al die sympathieke dingen doet.
Dat verzwijgen had een onderliggende reden. Er was geen trots, merkten we. Eerder een soort schaamte, want ja, ProRail, je hoefde op sommige feestjes maar te zeggen dat je daar werkte en velen begonnen spontaan te schateren, hoorden we. Herfstblaadjes op het spoor, vertragingen door een stroomstoring, hittestress of een verkeerde wissel: ProRail krijgt het in media altijd voor zijn kiezen. En ja, daar ga je als medewerker niet echt rechtop door lopen.
Tijdens een sessie vroegen we aan communicatiemedewerkers of ze een ouderwetse contactadvertentie konden maken. Voor het merk ProRail, als personage dan. Zoals die vroeger in kranten stond. Het zal klikbijtdaters in een tijd van Parship, Lexa, SecondLove, Happn, Tinder en Grindr weinig geloofwaardig in de oren klinken, maar ja, zo deed je dat vroeger. Een contactadvertentie maken voor een krant, eentje die vooral bestond uit malle afkortingen als aantr. j vr (ac/bem/mk) hv (cult. kkn, sport) zkm m (bem/ac/nr) vlr. bmfoeron. Hoe korter, hoe goedkoper. Maar die middag graag geen lastige afko’s, maar volledige woorden en zinnen. Met een toevoeging wat ze gingen doen op de eerste date.
Wat bleek, bijna iedereen kwam met ongeveer dezelfde omschrijving van het personage ProRail. Een man, nou en of, dat was zeker. Een beetje een saaie vent vooral, geruit overhemd, khaki broek, makkelijke instappers. ’s Zomers met de sleurhut naar een ANWB-camping in Frankrijk. Partner hoefde niet te werken, lekker koken, ja, dat was fijn, kinderen geen bezwaar. Tijdens de eerste date steengrillen of naar een wokrestaurant, ja, dat was het wel zo’n beetje.
En toen gebeurde het. Alsof ik dat had zien aankomen. Ik had hem -laat ik hem Karel noemen- voor het laatst bewaard.
‘ProRail is helemaal niet op zoek naar een vrouw’, zei hij zonneklaar, ‘maar naar een man’.
Het werd even heel stil in de ruimte nabij Utrecht CS -je kon een trein over de tongen tegen de punt in horen knarsen, en toen barstte het kabaal los.
Karel werd bestormd door geschater en geschreeuw.
‘Ho ho ho, neem wat Karel zegt niet te letterlijk’, riepen we. ‘Volgens mij probeert hij te zeggen dat ProRail uit de kast moet komen. Want dat is wat jullie te weinig doen.’
We keken voorzichtig om ons heen of iedereen weer rustig in zijn stoel was gaan zitten.
‘Jullie doen altijd een stap achteruit als jullie je voelen aangevallen. Maar je kunt ook vol trots naar voren stappen en zeggen: ‘Jongens, prima die kritiek, maar kom op, Nederland heeft het drukst bereden spoornetwerk ter wereld. Met jaarlijks 2,2 miljoen ritten voor passagierstreinen die samen 165 miljoen kilometer afleggen, over maar liefst 7300 kilometer spoor, en het aantal reizigers blijft groeien, dus ja, soms gaat er wel eens iets mis, en dat vinden we net zo vervelend als jullie. Maar gelukkig arriveren al die treinen gemiddeld vaker op tijd dan treinen in welk ander Europees land dan ook. En gelukkig ook zijn er relatief weinig storingen op ons spoor. Want we doen ons stinkende best, ondanks die toenemende drukte over al die kilometers spoor om elke dag verspreid over 5000 treinritten 1,2 miljoen reizigers en 110.000 ton goederen veilig en op tijd op hun bestemming te kringen. Nu en straks.
Het werd opnieuw stil, een andere stilte deze keer.
Ik heb nadien nog geregeld op de site en het YouTube-kanaal van ProRail gekeken, en ja, meer verhalen, meer echte en eerlijke verhalen ook. Geen opgepoetste pr-praat. ProRail durft ook veel duidelijker te benoemen waar en waarom treinen soms te laat komen. Biedt kijkjes in de keuken, en er verschijnen ook meer en meer verhalen in de media over hun Incidentenbestrijders. Alsof er binnen de organisatie iets is ontwaakt. En dat dankzij een contactadvertentie.
